Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκραίη

«Όταν ο δαίμων θέλει να διαφθείρει τον άνθρωπο, ωραιοποιείται και βάζει φτερά αγγέλου.» Σαίξπηρ

Ο Oscar Wilde έζησε μόνο 46 χρόνια, μα πρόλαβε να κάνει το όνομα του αθάνατο με το έργο του. Ήταν ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και παραμυθάς. Επιλεκτικά αναφέρω το θεατρικό του έργο The Importance of Being Ernest (H Σημασία του να Είσαι Ειλικρινής) και τα επίσης πολύ γνωστά του παραμύθια όπως “The Happy Prince”(«Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας»), “The Selfish Giant”( «Ο Σκληρόκαρδος γίγαντας»), και “The Nightingale and the Rose”(«Το Αηδόνι και το Τριαντάφυλλο»).
Είχε μια πολυτάραχη ζωή και η συγγραφική του καριέρα έληξε άδοξα όταν κατηγορήθηκε ότι διατηρούσε ομοφυλοφιλικές σχέσεις με τον Alfred Douglas. Στα δύο χρόνια που έμεινε στη φυλακή έγραψε το De Profoundis, έναν δραματικό μονόλογο που αποτελεί ουσιαστικά την αυτοβιογραφία του. Πέθανε στις 30 Νοεμβρίου του 1900 σε ένα φτηνό ξενοδοχείο του Παρισιού, φτωχός και ξεχασμένος από όλους.
Έγραψε ένα και μόνο μυθιστόρημα, The Picture of Dorian Gray (Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκραίη). Ο Ντόριαν Γκραίη είναι ένας απίστευτα όμορφος νεαρός, τον οποίο ο ζωγράφος Βασίλης Χολγουορθ θέλει να ζωγραφίσει. Τελικά χαρίζει το πορτραίτο στον Ντόριαν. Συμβαίνει, όμως, το εξής παράξενο: Καθώς τα χρόνια περνούν, αντί να γεράσει ο νεαρός γερνάει το πορτραίτο! Παράλληλα ο Ντόριαν καλείται να διαλέξει ανάμεσα στον ανήθικο και ηθικό τρόπο ζωής και τελικά καταλήγει να ακολουθεί το δρόμο της αμαρτίας. Το πορτραίτο γίνεται όλο και πιο αποκρουστικό καθώς καθρεφτίζει την ψυχή του. Το τέλος δε θα σας το πω για να σας αφήσω με την περιέργεια και να το διαβάσετε.
Το έργο εξερευνά πολλά και ποικίλα φιλοσοφικά και κοινωνικά ερωτήματα τα οποία παρουσιάζονται με την ανεπανάληπτα αισθητική γλώσσα του Wilde σε συνδυασμό με τον κυνικό και σαρκαστικό λόγο του. Ένα βιβλίο που όσες φορές και αν το διαβάσεις, ανακαλύπτεις συνεχώς καινούρια νοήματα και πτυχές των θεμάτων που αναλύει όπως:
-Η ηθική: «Η πείρα δεν έχει ηθική αξία. Είναι απλώς το όνομα που δίνουν οι άνθρωποι στα σφάλματα τους».
«Ο μόνος τρόπος για να απαλλαγείς από τους πειρασμούς, είναι να ενδώσεις σε αυτούς».
-Η αυτογνωσία και ο σκοπός της ζωής: «Ο σκοπός της ζωής είναι η εξέλιξη του εαυτού μας. Να εννοήσει τέλεια ο καθένας τη δική του φύση- γι’ αυτό βρισκόμαστε όλοι εδώ. Σήμερα οι άνθρωποι φοβούνται τον εαυτό τους. Έχουν ξεχάσει το υψηλότερο απ’ όλα τα καθήκοντα, το χρέος που έχει ο καθένας απέναντι στον εαυτό του. Βέβαια είναι φιλάνθρωποι. Δίνουν ψωμί σον πεινασμένο και ρούχα στον ζητιάνο. Μα οι δικές τους οι ψυχές λιμοκτονούν και είναι γυμνές».
-Η ομορφιά: «Η ομορφιά είναι μια μορφή Μεγαλοφυΐας- είναι ανώτερη, στην πραγματικότητα, από την Μεγαλοφυΐα, γιατί δεν χρειάζεται εξήγηση».
-Η σημασία των αισθήσεων: «Τίποτα, εκτός από τις αισθήσεις, δεν γιατρεύει τη ψυχή, όπως και τίποτα δεν μπορεί να γιατρέψει τις αισθήσεις εκτός από την ψυχή».
-Τα νιάτα: «Τα νιάτα χαμογελούν χωρίς λόγο. Είναι μια χάρη που έχουν, απ’ τις πιο μεγάλες».
-Η θρησκεία: «Αντικαθιστά την πίστη, είναι πολύ της μόδας σήμερα».
-Η αγάπη: «Κάθε φορά που αγαπάει κανείς, είναι η μοναδική που αγάπησε».
-Ο έρωτας: «Μια αυταπάτη το πολύ».
-Η τέχνη. Πέρα από τις διάσπαρτες αναφορές του κειμένου σε αυτήν, υπάρχει ο υπέροχος πρόλογος του συγγραφέα και νομίζω πως δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να κλείσω το σημερινό μου ποστ.

Καλλιτέχνης είναι ο δημιουργός ωραίων πραγμάτων.
Σκοπός της τέχνης είναι η αποκάλυψη της τέχνης και η απόκρυψη του καλλιτέχνη.
Κριτικός είναι εκείνος που ερμηνεύει μ’ έναν άλλο τρόπο ή με νέα μέσα την εντύπωση του από τα ωραία πράγματα.
Η υψηλότερη καθώς και η πιο ταπεινή μορφή της κριτικής είναι ένα είδος αυτοβιογραφίας.
Εκείνοι που βρίσκουν άσχημα νοήματα στα ωραία πράγματα είναι διεφθαρμένοι χωρίς να είναι θελκτικοί. Αυτό είναι λάθος.
Δεν υπάρχει ηθικό ή ανήθικο βιβλίο. Τα βιβλία είναι καλογραμμένα ή κακογραμμένα. Αυτό είναι όλο.
Η αντιπάθεια του 19ου αιώνα προς το Ρεαλισμό, είναι η λύσσα του Κάλιμπαν που βλέπει το πρόσωπο του στον καθρέφτη.
Η αντιπάθεια του 19ου αιώνα προς τον Ρομαντισμό, είναι η λύσσα του Κάλιμπαν που δεν βλέπει το πρόσωπο του στον καθρέφτη.
Η ηθική ζωή του ανθρώπου είναι ένα από τα υλικά που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης, μα η ηθικότητα της τέχνης συνιστάται στην ολοκληρωτική χρήση ενός μέσου που δεν είναι τέλειο.
Ποτέ ένας καλλιτέχνης δεν πασκίζει να αποδείξει κάτι. Καθετί που είναι αληθινό μπορεί να αποδειχτεί.
Ο καλλιτέχνης δεν έχει ηθικές προκαταλήψεις. Κάθε ηθική προκατάληψη για έναν καλλιτέχνη είναι μια ασυγχώρητη επιτήδευση ύφους.
Για έναν καλλιτέχνη δεν υπάρχει νοσηρότητα. Ο αληθινός καλλιτέχνης μπορεί να εκφράσει το καθετί.
Η σκέψη και η γλώσσα είναι για τον καλλιτέχνη τα εργαλεία.
Η αρετή και η κακία είναι για τον καλλιτέχνη τα υλικά.
Από την άποψη της μορφής, το πρότυπο όλων των τεχνών είναι η μουσική. Από την άποψη του αισθήματος, πρότυπο είναι η τέχνη του ηθοποιού.
Κάθε τέχνη είναι ταυτόχρονα και επιφάνεια και σύμβολο.
Αυτοί που πάνε να εισδύσουν κάτω από την επιφάνεια, το κάνουν με προσωπική τους ευθύνη.
Αυτοί που διαβάζουν το σύμβολο το κάνουν με προσωπική τους ευθύνη.
Τον θεατή και όχι τη ζωή αντικατοπτρίζει πραγματικά η τέχνη.
Η διαφορά γνωμών πάνω σ’ ένα έργο τέχνης δείχνει ότι το έργο είναι νέο, πολύπλοκο και ζωντανό.
Όταν οι κριτικοί διαφωνούν, σημαίνει ότι ο καλλιτέχνης είναι εντάξει με τον εαυτό του.
Μπορούμε να συγχωρέσουμε έναν άνθρωπο γιατί έκανε κάτι χρήσιμο, εφόσον δεν το θαυμάζει. Η μόνη δικαιολογία για εκείνους που δημιούργησαν ένα άχρηστο πράγμα είναι, να το θαυμάζουν έντονα αυτοί οι ίδιοι.
Κάθε τέχνη είναι άχρηστη.

Σημείωμα: Ότι βρίσκεται ανάμεσα σε εισαγωγικά, είναι αποσπάσματα του βιβλίου:
Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκραίη, Όσκαρ Γουαϊλντ, εκδόσεις πέλλα, μετάφραση Ν. Καντζια.